Έξι αιώνες ζωής κλείνει το «Αστρονομικό Ρολόι» ή «Ρολόι
της Πράγας», ένα τεχνολογικό και ιστορικό μνημείο της Τσεχίας, που προκαλεί
θαυμασμό στον επισκέπτη.
Το καμάρι του Δημαρχείου της Παλιάς Πόλης, όπως
συνηθίζεται να λέγεται, σχεδιάστηκε από τον Mikulas του Kadan, ύστερα από... αίτημα των δημοτικών συμβούλων το 1410 και είναι μοναδικό στον
κόσμο, όπως αναφέρεται σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα του Τσεχικού Οργανισμού
Τουρισμού.
Χάρη στο Αστρονομικό
Ρολόι ήταν δυνατό, από εκείνη ακόμα την εποχή, όταν η Πράγα ήταν
πολυπολιτισμική πόλη, να δει κάποιος την ώρα, με εναλλακτικούς τρόπους.
Με την ολοκλήρωση της
κατασκευής του αστρονομικού ρολογιού, η Πράγα κατέλαβε μία θέση ανάμεσα στις
υπόλοιπες μητροπόλεις του Μεσαίωνα, όπως η Πάδοβα, η Βέρνη και το Στρασβούργο.
Το Ρολόι
αναβαθμίστηκε και ανακαινίστηκε αρκετές φορές αυτά τα 600 χρόνια. Τον 18ο αιώνα
κόντεψε να χαθεί κάτω από σωρούς απορριμμάτων, ενώ στα τέλη του Β' Παγκοσμίου
Πολέμου βομβαρδίστηκε. Τελικά, όμως, έλαβε πάλι την αρχική του μορφή και είναι
πλήρως λειτουργικό.
Τι παρουσιάζει το ρολόι
Το πιο σημαντικό
εξάρτημα του ρολογιού είναι ο αστρολάβος, ένα αστρονομικό όργανο, με τη βοήθεια
του οποίου οι αστρολόγοι και οι ναυτικοί καθορίζουν τη θέση τους βάσει των αστεριών,
του Ηλίου και της Σελήνης. Εξυπηρετούσε στον καθορισμό της ώρας αλλά και στη
ναυσιπλοΐα.
Ο αστρολάβος
αποτελείται από έναν μεγάλο μπρούτζινο δακτύλιο και δύο κυκλικά εξαρτήματα που
ενώνονται στη μέση με κάποιο στήριγμα.
Με συγκεκριμένη
τοποθέτηση αυτών των κυκλικών εξαρτημάτων μπορεί να απεικονιστεί η θέση των
αστεριών στον ουρανό. Ο Τροπικός του Αιγόκερω και ο Τροπικός του Καρκίνου
εμφανίζονται ως κύκλοι στον Αστρολάβο, ενώ τα ζώδια εμφανίζονται στην περίμετρό
του.
Ο εξωτερικός
δακτύλιος του ρολογιού, με τους χρυσούς αριθμούς, δείχνει την Παλιά Τσεχική Ώρα
(ή ιταλική ώρα), σύμφωνα με την οποία η ημέρα ξεκινάει το σούρουπο. Η Ώρα της
Κεντρικής Ευρώπης (ή παλιά γερμανική ώρα) ορίζεται από ένα χρυσό χέρι.
Ουσιαστικά, πρόκειται για τη σημερινή ώρα.
Το ρολόι άρχισε να
χτυπάει κάθε ώρα, μετά την τελευταία ανακαίνιση, το 1948. 'Ένα μοναδικό
χαρακτηριστικό του Αστρονομικού Ρολογιού της Παλιάς Πόλης είναι ότι δείχνει τη
Βαβυλωνιακή Ώρα που υπολογίζεται από το ξημέρωμα μέχρι τη δύση του ηλίου και η
διάρκεια των ωρών ποικίλλει ανάλογα με τις εποχές, δηλαδή μεγαλύτερη διάρκεια
το καλοκαίρι από το χειμώνα. Το Ρολόι της Πράγας είναι το μοναδικό στον κόσμο
που δείχνει αυτή την ώρα.
Στο κάτω μέρος του
Ρολογιού βρίσκεται ένα ημερολόγιο που παρουσιάζει την ημέρα, τη θέση της στην
εβδομάδα, το μήνα και το έτος. Οι δύο δείκτες του ρολογιού αξίζουν επιπρόσθετη
προσοχή. Αυτός με τη μορφή Σελήνης είναι το πιο σημαντικό τμήμα του ρολογιού,
καθώς ο αστρολάβος ρυθμίζεται βάσει της τοπικής ηλιακής ώρας. Ο Ήλιος βρίσκεται
στον ίδιο βραχίονα, μια και το χρυσό χέρι δείχνει την ώρα.
Η παρέλαση των Αποστόλων
Ακόμη ένα ιδιαίτερο
χαρακτηριστικό του Ρολογιού της Πράγας είναι η παρέλαση των Αποστόλων. Κάθε ώρα
ακριβώς, από τις 09.00 ως τις 21.00, εμφανίζονται οι Απόστολοι στα πάνω
παράθυρα του ρολογιού, κρατώντας χαρακτηριστικά αντικείμενα στο χέρι τους.
Η παρέλαση ήταν μία
ιδέα του γλύπτη και ξυλογλύπτη Vojtech Sucharda. Πάνω απ' αυτά τα παράθυρα
βρίσκεται ένας πετεινός που συμβολίζει τη ζωή. Οι ήχοι του σηματοδοτούν την έναρξη
της παρέλασης των Αποστόλων. Δίπλα από το ρολόι βρίσκονται τέσσερις μορφές. Στα
αριστερά, η Ματαιοδοξία συμβολίζεται από μία μορφή που κρατάει καθρέπτη. Το
ξύλινο αγαλματίδιο κουνάει το κεφάλι του, καθώς θαυμάζει τον εαυτό του στον
καθρέπτη. Η Φιλαργυρία κρατάει στα χέρια της μία ράβδο και ένα πουγκί, το οποίο
κουνάει σε συνδυασμό με απαξιωτική κίνηση του κεφαλιού. Και οι δύο μορφές
καταστράφηκαν στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και αντικαταστάθηκαν από αντίγραφα στα
μέσα του 20ού αιώνα. Η μορφή του Θανάτου ή του Σκελετού επιβίωσε της πυρκαγιάς
του Δημαρχείου της Παλιάς Πόλης και βρίσκεται εκεί από τον 15ο αιώνα. Ο
Σκελετός γυρνάει μία κλεψύδρα που μετράει τις ώρες της ζωής των ανθρώπων και
μας υπενθυμίζει την αναπόφευκτη μοίρα μας. Η μορφή του Τούρκου με το λαούτο
συμβολίζει την ασωτία και τη λαγνεία ως ανθρώπινα ελαττώματα.
Το ρολόι έχει,
επίσης, αγαλματίδια του Αρχάγγελου Μιχαήλ, ενός Φιλοσόφου, ενός Αστρονόμου κι
ενός Χρονικογράφου.
