Στο πόδι οι κάτοικοι στο Δρουγούτι για τα συσσίτια των απόρων.
«Από δέκα ημερών είμαι μέσα στο συνοικισμό Δουργούτι, στον Νέο Κόσμο που
λέμε. Εκεί πέρα μεγάλωσα, εκεί πήγα σχολείο, εκεί είδα όλα αυτά, τους
πρόσφυγες που ήμασταν μέσα στις παράγκες, ζούσαμε στις παράγκες, όλο
χωματόδρομος, ξυπόλυτα, χωρίς παπούτσια, τα παπούτσια τα φοράγαμε μόνο
όταν πηγαίναμε στην εκκλησία ή στο σχολείο για να μη λιώσουνε γιατί δεν
μπορούσανε να μας πάρουνε οι γονείς μας παπούτσια.
Και εν τω μεταξύ υπήρχε συσσίτιο για τους πρόσφυγες. Και παίρναμε τα
κατσαρολάκια, η μαμά μου εργαζότανε, ο πατέρας μου έλειπε, εγώ που ήμουν
η πιο μικρή, εννέα χρονώ, μου έδινε το κατσαρολάκι να πάω να πάρω το
ψωμί και το φαγητό. Εκεί πέρα ήταν ολόκληροι νταγλαράδες, κόσμος,
μεγάλοι ανθρώποι με λούζανε με τα φαγιά, με σπρώχνανε, γινότανε χάος.
[...]
Μέρες του '30
»Το συσσίτιο ερχότανε εδώ από το κράτος να πω. Ερχότανε με κάτι
καζάνες μεγάλες. Ητανε ας πούμε όπως είναι τώρα εδώ πέρα που είμαστε στο
ΚΑΠΗ, ήτανε ένα κτίσμα, μια παράγκα να την πούμε έτσι ...βέβαια με
πλίθρες κτισμένα, όχι ξύλα και τέτοια, εκεί πέρα ερχότανε κάθε μέρα,
φέρνανε ψωμιά και φέρνανε και το φαγητό. Και εσύ πήγαινες με το
κατσαρόλι, πόσες μερίδες είναι, σου λέει πόσα άτομα γιατί ξέρανε, είχε
κατάλογο. Πόσες μερίδες είναι του καθενός, τα έβαζε μέσα στο κατσαρολάκι
καλά, άλλα χύνονταν. Σου λέω γινότανε χαμός. [...] Και πήγαινες εσύ στο
σπίτι να έρθουνε το μεσημέρι να φάνε τα παιδιά, τα αδέρφια μου»
Αφήγηση Αικατερίνης Ευτυχιάκου-Αρχείο Μαρτυριών Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (2007)
Πολλές δεκαετίες μετά την εποχή του '30 που εξιστορείται
παραπάνω, το Δουργούτι δεν έχει ούτε παράγκες ούτε χωματόδρομους. Το
1965, ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου θεμελίωσε τις προσφυγικές
πολυκατοικίες που υπάρχουν ώς σήμερα πίσω από το «Ιντερκοντινένταλ», με
άφθονους κοινόχρηστους χώρους και πράσινο ανάμεσά τους. Για να φθάσουμε
σήμερα, με τον εγγονό του να κυβερνά και τα συσσίτια να επιστρέφουν
τραγικά και με θόρυβο.
Θεωρητικά, η ιδέα είναι απλή και λογικοφανής. Ο Δήμος Αθηναίων
θέλει να αποκεντρώσει τα συσσίτια που γίνονται σήμερα μαζικά στο κέντρο
της πόλης (Πειραιώς και Σοφοκλέους). Αντί λοιπόν να μαζεύονται
καθημερινά στο κέντρο 3.500 άνθρωποι από κάθε γειτονιά της πόλης, να
υπάρχουν μικρού μεγέθους υποδομές στις γειτονιές.
Οταν πρωτοξεκίνησαν τα συσσίτια στο κέντρο απευθύνονταν κυρίως
σε αστέγους και περιθωριοποιημένα άτομα. Τα τελευταία χρόνια έρχονται
όμως και άνθρωποι που έχουν τουλάχιστον ένα σπίτι. Δεν θέλουν μάλιστα να
καταναλώσουν επί τόπου τα προσφερόμενα είδη αλλά τα παίρνουν και
φεύγουν. Γιατί λοιπόν οι συγκεκριμένοι νεόπτωχοι να μη γλιτώνουν τις
καθημερινές μετακινήσεις; Γιατί να προστίθενται στο κάδρο της
υποβάθμισης και της έντασης που δημιουργούν παραβατικές συμπεριφορές;
Ο σκοπός της ανακούφισης όσων πεινούν είναι άγιος στον ίδιο
βαθμό που είναι ανόσια η πολιτική που σπρώχνει ολοένα περισσότερους
ανθρώπους στην εξαθλίωση. Θεωρητικά πάλι, ο κάθε δήμος δεν μπορεί να
ανατρέψει μια τέτοια πολιτική αλλά μπορεί, τουλάχιστον, να λειτουργήσει
σαν αποκούμπι. Στην περίπτωση της Αθήνας όμως, η μεθοδολογία πάσχει
σοβαρά, καθώς το σχέδιο αποκέντρωσης των συσσιτίων σηκώνει ήδη κύματα
καχυποψίας, αντιδράσεις και φόβο.
«Της Κερατέας»
«Αν φέρετε συσσίτια, θα γίνει της Κερατέας», «θα γίνει σφαγή
στον Νέο Κόσμο» φώναξαν απειλητικά τις τελευταίες μέρες δυο ηλικιωμένοι
κάτοικοι της περιοχής, εκ των οποίων ο πρώτος και διαμερισματικός
σύμβουλος της παράταξης Καμίνη. Οι υπόλοιποι αποφεύγουν προς το παρόν
τις δημόσιες κραυγές.
Δηλώνουν πως φοβούνται τοξικοεξαρτημένους και αλλοδαπούς το ίδιο
όσο και το ρατσισμό. Αναρωτιούνται πόσο θα αλλάξει η ήσυχη γειτονιά
τους. Τι θα συμβεί αν οι μεγάλες πλατείες στις οποίες παίζουν παιδιά
αρχίσουν να φιλοξενούν άπορους και άστεγους. Φέρνουν στο νου συνεχώς
εικόνες από τα ανθρώπινα ράκη που κατεβαίνουν σήμερα στην Ομόνοια.
Πάνε δυο εβδομάδες που ενημερώθηκαν για τις προθέσεις του δήμου.
Εκαναν ήδη μια ανοικτή συνέλευση (όπου ακούστηκε το περί Κερατέας) και
προετοιμάζονται για ακόμη μία αύριο Τετάρτη. Προσπάθησαν ανεπιτυχώς να
βγάλουν άκρη μέσα από το «χάος» του τοπικού (2ου) διαμερισματικού
συμβουλίου. Εστειλαν μέσω δικηγόρου εξώδικο διαμαρτυρίας στο δήμο και
ετοιμάζουν ασφαλιστικά μέτρα για να μπλοκάρουν τη λειτουργία των
συσσιτίων. Κινήσεις πανικού απέναντι σε έναν δήμο ο οποίος από την
πλευρά του θα μπορούσε να είχε μελετήσει τις προτάσεις του, να δει ποιες
πάσχουν λιγότερο, να ενημερώσει διεξοδικά τον κόσμο και να εξασφαλίσει
τη σύμφωνη γνώμη ή έστω την ανοχή του.
Για άλλη μια φορά, το «αποκούμπι» του δήμου δείχνει να αγνοεί τα
«κουμπιά» της κοινωνίας. Αν η διοίκηση του δήμου υποχωρήσει απλώς στις
αντιδράσεις ή το σχέδιο ακυρωθεί στα δικαστήρια, θα αποδειχθεί εμπράκτως
η έλλειψη του στοιχειώδους σχεδιασμού αλλά και της σοβαρότητας που
απαιτούν τα όποια μέτρα για τη διάσωση του κέντρου της πόλης. Ισως και
το γεγονός ότι οι παράγκες ξηλώθηκαν από το Δουργούτι αλλά στεγάζουν
ακόμη τα μυαλά όσων κυβερνούν τοπικά και υπερτοπικά... *
Η Νομική Υπηρεσία το εξετάζει
Χωρίς σχέδιο, χωρίς
βαθιά μελέτη των δεδομένων, χωρίς εξαντλητική συζήτηση με τους κατοίκους
θέλει ο Δήμος Αθηναίων να αποκεντρώσει τις κοινωνικές του δομές.
Παρά το γεγονός ότι ο δήμαρχος Γ. Καμίνης ανέφερε σε πρόσφατο
δημοτικό συμβούλιο (6/6/11) ότι «για τα συσσίτια η αποκέντρωση θα γίvει
βάσει επιχειρησιακού σχεδίου» και πως «ο ΚΥΑΔΑ (Κέντρο
Υποδοχής-Αλληλεγγύης) έχει κάνει πάρα πολλή δουλειά πάvω σε αυτό το
ζήτημα», αποδεικνύεται τώρα ότι η πρόταση τουλάχιστον για το Δουργούτι
είναι «στον αέρα».
«Η Νομική Υπηρεσία του δήμου μελετά τις διατάξεις και αν υπάρχει
θέμα, θα προχωρήσει σε νέα χωροθέτηση. Η πολιτική της αποκέντρωσης των
κοινωνικών δομών θα εφαρμοστεί». Αυτή ήταν η απάντηση που λάβαμε από το
γραφείο του δημάρχου όταν ρωτήσαμε για πιθανό νομικό κώλυμα της
εγκατάστασης εστίασης.
Από πού όμως προκύπτει πιθανό κώλυμα; Από μια υπουργική απόφαση
του 1970, τον «Κανονισμό Λειτουργίας» του οικισμού, τον οποίο
επικαλούνται οι κάτοικοι που προσέφυγαν με εξώδικη διαμαρτυρία κατά του
δήμου. Της χούντας είναι ο κανονισμός και λέει μέσα διάφορα... ανάλογα,
όπως ότι «επιτρέπεται η χρήσις εκάστης ιδιοκτησίας ως γραφείου ασκήσεως
ελευθερίου επαγγέλματος [...] αποκλειομένης πάντως της συγκεντρώσεως
εργατών εν αυτώ»! Λέει και άλλα που εκ των πραγμάτων αντίκεινται στην
πραγματικότητα, όπως ότι απαγορεύεται η χρήση ιδιοκτησίας «ως δημόσιο ή
δημοτικό γραφείο», τη στιγμή που εδώ και χρόνια ο Δήμος Αθηναίων
(ιδιοκτήτης πολλών ισόγειων καταστημάτων) έχει εγκαταστήσει εδώ δημοτικά
ιατρεία, υπηρεσίες και κέντρο νεότητας.
Μαζί με όλα τα άλλα ο Κανονισμός απαγορεύει και τη χρήση
«οικοτροφείου», σημείο που επικαλούνται οι προσφεύγοντες. Και ενώ θα
περίμενε κανείς να λάβει την απάντηση ότι αφού έχει μελετηθεί το ζήτημα
δεν δημιουργεί πρόβλημα (αλλιώς πώς δηλώνεται ο συγκεκριμένος τόπος ως
ένα από τα 14 σημεία αποκέντρωσης;), η Νομική Υπηρεσία ακόμη το
εξετάζει...
Ασφαλιστικά μέτρα
Ο δικηγόρος Αρης Λειβαδάς, που εξουσιοδοτήθηκε από τους
διαχειριστές δύο πολυκατοικιών της περιοχής να χειριστεί την υπόθεση,
μας λέει ότι ακόμη περιμένει επίσημη ενημέρωση. Ταυτόχρονα
προετοιμάζεται ώστε, εάν χρειαστεί, να καταθέσει ασφαλιστικά μέτρα για
να μπλοκάρει τη διαδικασία. Την περασμένη Πέμπτη ο κ. Λειβαδάς μαζί με
τρεις κατοίκους συναντήθηκαν με τον πρόεδρο του ΚΥΑΔΑ Ιωάννη Σφακιανάκη,
ο οποίος προσπάθησε να τους πείσει ότι δεν θα προκύψει πρόβλημα για την
περιοχή δείχνοντας τις συνθήκες σίτισης στο κτήριο της Σοφοκλέους.
Μόνο που τον κ. Σφακιανάκη έχουν προλάβει οι εικόνες μιας
απίστευτης υποβάθμισης που κυριαρχεί στο κέντρο της Αθήνας ύστερα από
χρόνια ολόκληρα αδράνειας. Ειδικά στη Σοφοκλέους, η επί μακρόν γειτνίαση
του κέντρου σίτισης με τον ΟΚΑΝΑ και τις πιάτσες των μεταναστών χωρίς
νομιμοποιητικά έγγραφα ετοίμασαν το έδαφος μιας απύθμενης
«γκετοποίησης», πάνω στην οποία ήρθαν και έδεσαν τα πρόσφατα περιστατικά
ωμής βίας και δολοφονιών.
Οι κάτοικοι στο Δουργούτι μάς δείχνουν τις ευρύχωρες πλατείες
ανάμεσα στις προσφυγικές πολυκατοικίες. «Εδώ μεγαλώσαμε εμείς, τα παιδιά
μας. Σήμερα παίζουν τα εγγόνια μας. Τι θα συμβεί εάν μεθαύριο γίνει
στέκι των αστέγων που θα περιμένουν να πάρουν το συσσίτιό τους;», λέει ο
Στέλιος. «Καταλαβαίνουμε τις ανάγκες των ανθρώπων, αλλά ποιος
διασφαλίζει ότι δεν θα υποβαθμιστεί και η δική μας ζωή ακόμη
περισσότερο;», μας λέει η κυρία Δέσποινα, καθώς με δυσκολία κρατά από το
χέρι την κόρη της που θέλει να φύγει για παιχνίδι.
«Είναι σαν να θέλεις να χτίσεις πυρηνικά εργοστάσια έπειτα από
μια Φουκουσίμα», παραδέχεται στέλεχος του δήμου. Και μάλιστα με τη
μέγιστη πιθανή ατζαμοσύνη και τον χειρότερο συγχρονισμό, αν ληφθεί υπόψη
ότι με κόπο αποσοβήθηκαν οι αντιδράσεις για την εγκατάσταση
εκπαιδευτικής (και όχι θεραπευτικής) μονάδας του ΟΚΑΝΑ λίγες εκατοντάδες
μέτρα παραπέρα, στην οδό Ευδόξου του Νέου Κόσμου.
«Μα, είναι δυνατόν να έρχονται όλα αυτά ταυτόχρονα;», ρωτά ο πιο
καχύποπτος, που έχει προφανώς μελετήσει σενάρια και αναφορές για
σκόπιμη υποβάθμιση περιοχών με στόχο την κερδοσκοπία επί των ακινήτων. Η
καχυποψία των κατοίκων είναι δεδομένη και δυστυχώς όχι αδικαιολόγητη.
Για να ξεπεραστεί, χρειάζεται σκληρή δουλειά, προετοιμασία και συζήτηση
στο πεζοδρόμιο και όχι στα γραφεία.
Δεν αρκούν νουθεσίες
Και προφανώς δεν αρκούν νουθεσίες όπως εκείνες που εξέπεμψε στο
δημοτικό συμβούλιο ο Γ. Καμίνης, πως για τη σημερινή κατάντια της χώρας
ευθύνεται και μια νοοτροπία «ότι όποτε τίθεται έvα ζήτημα αλληλεγγύης,
έvα ζήτημα vα μοιραστούμε κάποια βάρη σε αυτή τη χώρα, αρχίζει αμέσως ο
καθέvας vα λέει: "Το πρόβλημα όχι στη δική μου αυλή, vα το πετάξουμε
στηv αυλή του διπλαvoύ". Αυτό πρέπει κάποτε vα σταματήσει, είτε αφορά
τoξικoεξαρτημέvoυς είτε αφορά αστέγους και απόρους, τους οποίους σιτίζει
ο δήμος».
«Αφού ο δήμαρχος βάζει δίπλα-δίπλα τοξικοεξαρτημένους, αστέγους
και απόρους, πώς εγώ να πειστώ ότι στα συσσίτια θα έρχονται μόνο
άποροι;», ρωτά εναγωνίως ο Κώστας. «Γιατί να φτιάξουν ολόκληρη
εγκατάσταση σίτισης και να μην κάνουν απλώς διανομή των μερίδων από ένα
σημείο πιο κεντρικό, όπως το κτήριο του δεύτερου δημοτικού διαμερίσματος
στην Υμηττού;», ρωτά άλλος. Αρμόδιος να απαντήσει υπάρχει;...
Εάν βρεθεί πάντως, ας αποφύγει «απαντήσεις» σαν κι αυτή με τη
μορφή ερώτησης που έλαβε η «Ε» όταν πρωτοέθεσε το ζήτημα σε στέλεχος της
διοίκησης Καμίνη: «Γιατί ασχολείται με αυτά η "Ελευθεροτυπία"; Εγινε
συντηρητική εφημερίδα;». Για την ιστορία, ο υπογράφων αρκέστηκε να
απαντήσει πως ήταν η διοίκηση Καμίνη που είχε προτείνει να παραχωρήσει
ένα από τα καταστήματα της ίδιας περιοχής στη δημοτική παράταξη της
«Χρυσής Αυγής».
