Η κρίση στην Πορτογαλία και η αναπόφευκτη, όπως όλα δείχνουν, προσφυγή
της χώρας στον μηχανισμό στήριξης ΕΕ-ΔΝΤ, επισκιάζει τη Σύνοδο Κορυφής
της ΕΕ που ξεκινά την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, ενώ οι οριστικές αποφάσεις
για τη λύση-πακέτο για την κρίση χρέους μετατίθενται για τον Ιούνιο.
Οι εργασίες της διήμερης συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες αρχίζουν το απόγευμα και θα ολοκληρωθούν το μεσημέρι της Παρασκευής.
Έπειτα από τα σχέδια διάσωσης που αποφασίσθηκαν το 2010 για την Ελλάδα και την Ιρλανδία, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο παροχής οικονομικής υποστήριξης στην Πορτογαλία και μίας νέας αναταραχής στην Ευρωζώνη, ως αποτέλεσμα της πολιτικής κρίσης στη Λισαβόνα, σε συνδυασμό με τη δυσχερή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.
Έπειτα από την απόρριψη από την πορτογαλική βουλή του νέου προγράμματος λιτότητας, το οποίο θα επέτρεπε στη χώρα να περιορίσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα και να αποφύγει προσφυγή στη διεθνή βοήθεια, ο πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες υπέβαλε την Τετάρτη την παραίτησή του.
Οι ευρωπαϊκές χώρες ετοιμάζονται πλέον για το ενδεχόμενο αποδέσμευσης αργά ή γρήγορα δανειακών πόρων για την Πορτογαλία, ενώ τα επιτόκια δανεισμού της χώρας έχουν σκαρφαλώσει σε επίπεδα-ρεκόρ, καθιστώντας πολύ δύσκολη την ομαλή εξυπηρέτηση του χρέους.
Η πορτογαλική κρίση ουσιαστικά θέτει σε δεύτερο πλάνο την -όποια- πρόοδο που έχει παράλληλα πραγματοποιηθεί από τις ευρωπαϊκές χώρες για τη θέσπιση μόνιμου μηχανισμού αντιμετώπισης των δημοσιονομικών κρίσεων στην Ευρωζώνη.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιδιώκουν να επιτύχουν την έγκριση ενός συνόλου μέτρων, στα οποία περιλαβάνεται η θέσπιση ενός μόνιμου μηχανισμού χρηματοπιστωτικής στήριξης, ο οποίος θα απαιτήσει τροποποίηση της ευρωπαϊκής συνθήκης, την ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και την εναρμόνιση της μισθολογικής πολιτικής.
Το σχέδιο συμπερασμάτων
Σε μία προσπάθεια να καθησυχάσουν τις αγορές, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα επιδιώξουν να δώσουν ένα «πανηγυρικό τόνο» στη Σύνοδο Κορυφής της και να διακηρύξουν την αποφασιστικότητά τους να αντιμετωπίσουν την κρίση χρέους που σοβεί στην Ευρωζώνη.
Σύμφωνα με το σχέδιο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι «27» ηγέτες θα τονίζουν ότι παρόλο που η οικονομική ανάκαμψη στην Ευρώπη βρίσκεται σε καλό δρόμο, οι κίνδυνοι παραμένουν και η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να δρα με αποφασιστικότητα.
«Υιοθετούμε σήμερα ένα πακέτο συνολικών μέτρων που έχουν ως στόχο την ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης στην ΕΕ και τη διασφάλιση της σταθερότητας στο σύνολο της Ευρωζώνης», αναφέερεται στο κείμενο των συμπερασμάτων.
Οι «27» δεσμεύονται να προχωρήσουν σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θα στηρίξουν την απασχόληση και την ανάπτυξη. Επιπλέον, δεδομένου ότι 24 από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ παρουσιάζουν υπερβολικά ελλείμματα, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δεσμεύονται να συγκρατήσουν τις κρατικές δαπάνες με στόχο ως το 2015 κανένα κράτος της ΕΕ να μην έχει δημοσιονομικό έλλειμμα μεγαλύτερο από το 3% του ΑΕΠ.
Σε ό,τι αφορά, ειδικότερα, τη βελτίωση της οικονομικής διακυβέρνησης στην ΕΕ, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ αναμένεται να επικυρώσουν τη συμφωνία που επέτυχαν οι υπουργοί οικονομικών για την αυστηροποίηση των όρων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τους νέους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες για το χρέος και το έλλειμμα, την αυστηρή επιτήρηση, αλλά και την επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση υπερβολικών ανισορροπιών.
Σύμφωνο για το Ευρώ
Εξάλλου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένεται να υιοθετήσει το «Σύμφωνο για το Ευρώ», μία πρωτοβουλία που ανέλαβαν Γερμανία και Γαλλία και έχει ως στόχο την εναρμόνιση των εθνικών πολιτικών σε θέματα συντάξεων, μισθών, φορολογίας και γενικότερα δημοσιονομικής πολιτικής.
Επί της ουσίας, οι χώρες του ευρώ και οποιαδήποτε άλλη εκτός ευρωζώνης επιθυμεί να ακολουθήσει συμφωνούν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους προωθώντας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, βάζοντας φρένο στα κρατικά χρέη και συγκρατώντας τους μισθούς.
Επιπλέον, οι «μη-ανταγωνιστικές χώρες» θα πρέπει να αναλαμβάνουν ετήσιες δεσμεύσεις για την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, τη σύνδεση των μισθολογικών πολιτικών με την παραγωγικότητα και την τροποποίηση των προβληματικών δημοσιονομικών πρακτικών.
Το «Σύμφωνο για το Ευρώ» που θεωρείται ένα είδος ανταλλάγματος προς τη Γερμανία προκειμένου να συναινέσει στην αύξηση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας δημιούργησε εντάσεις με την Ιρλανδία η οποία επιθυμεί να διατηρήσει τη φορολογία στα κέρδη των επιχειρήσεων στο 12,5%.
Το Παρίσι και το Βερολίνο αντίθετα ζητούν από την Ιρλανδία να πραγματοποιήσει συγκεκριμένες δημοσιονομικές αλλαγές προκειμένου να εγκρίνουν ελαφρύνσεις στο πακέτο διάσωσης της Ιρλανδίας.
Μηχανισμός ευρω-στήριξης
Σε ό,τι αφορά τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), στα συμπεράσματά τους οι «27», αφού τονίζουν ότι προέχει «η διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ευρωζώνη», καλούν για την «ταχεία έναρξη των εθνικών διαδικασιών έγκρισης με στόχο την έναρξη ισχύος του ΕΜΣ από την 1η Ιανουαρίου 2013».
Σημειώνεται ότι, όπως είχε αρχικά αποφασιστεί, ο ΕΜΣ θα ετίθετο σε ισχύ από τα μέσα του 2013.
Επίσης, σύμφωνα με το σχέδιο συμπερασμάτων, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει τις αποφάσεις που έλαβαν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωζώνης στις 11 Μαρτίου, καθώς και τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Συμβούλιο Eurogroup της 21ης Μαρτίου για τα χαρακτηριστικά του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ).
«Η προετοιμασία για τη Συνθήκη που θα διέπει τον ΕΜΣ και οι τροποποιήσεις επί της συμφωνίας για το σημερινό Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), ώστε να διασφαλίζεται η δανειοδοτική του δυνατότητα στα 440 δισ. ευρώ, θα οριστικοποιηθεί έτσι ώστε οι εθνικές διαδικασίες να ολοκληρωθούν εν ευθέτω χρόνω για την υπογραφή και των δύο συμφωνιών συγχρόνως, πριν από τα τέλη του Ιουνίου 2011», αναφέρεται στο σχέδιο συμπερασμάτων.
Στις 21 Μαρτίου το Συμβούλιο Eurogroup συμφώνησε ότι ο ΕΜΣ θα έχει κεφαλαιακή βάση 700 δισ. ευρώ, εκ των οποίων θα μπορεί να δανείζει, χωρίς να διακυβεύεται η πιστοληπτική του ικανότητα (ΑΑΑ), έως και 500 δις. ευρώ. Από τα 700 δισ ευρώ, τα 620 δισ. ευρώ θα έχουν τη μορφή καταβλητέων κεφαλαίων και εγγυήσεων από τα κράτη-μέλη και τα 80 δισ. ευρώ θα αποτελούνται από καταβεβλημένα κεφάλαια από τα κράτη μέλη.
Το κυμαινόμενο επιτόκιο δανεισμού θα υπολογίζεται στο κόστος χρηματοδότησης συν 2% για τα δάνεια ως τριετούς διάρκειας και συν 3% για τα δάνεια με διάρκεια πέραν της τριετίας. Τα κράτη μέλη της ευρωζώνης που θα καταφεύγουν στο Μηχανισμό θα δανείζονται υπό αυστηρές προϋποθέσεις και θα εφαρμόζουν ένα αυστηρό πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής το οποίο θα αποφασίζεται μαζί με την τρόικα (Κομισιόν, ΕΚΤ, ΔΝΤ).
Υπό αυστηρές προϋποθέσεις και με την υπογραφή Μνημονίου θα δίνονται και τα δάνεια για την αγορά κρατικών ομολόγων από την πρωτογενή αγορά. Οι αποφάσεις θα λαμβάνονται ομόφωνα από το πολιτικό διοικητικό συμβούλιο του ΕΜΣ, το οποίο θα αποτελείται από τους υπουργούς οικονομικών της Ευρωζώνης.
Σε εκκρεμότητα ο EFSF
Ωστόσο, σε εκκρεμότητα παραμένει η απόφαση για τον τρόπο με τον οποίο θα αυξηθεί η δανειοδοτική δυνατότητα του σημερινού Μηχανισμού (EFSF) από τα 250 δισ. ευρώ στα 450 δισ. ευρώ και του μελλοντικού (ΕΜΣ) στα 500 δισ. ευρώ.
«Η προπαρασκευή της συνθήκης του ESM [σ.σ. ο μόνιμος μηχανισμός που θα τεθεί σε ισχύ από τα μέσα του 2013) και οι τροποποιήσεις της συμφωνίας του EFSF, για να διασφαλιστεί η πραγματική δανειοδοτική δυνατότητα των 440 δισ. ευρώ, θα οριστικοποιηθούν προκειμένου να δοθεί χρόνος να ολοκληρωθούν εγκαίρως οι διαδικασίες στα κράτη-μέλη, για την ταυτόχρονη υπογραφή και των δύο συμφωνιών πριν το τέλος του Ιουνίου του 2011», αναφέρεται στο προσχέδιο του κειμένου συμπερασμάτων.
Τέλος, οι «27», αναμένεται να αποφασίσουν την εφαρμογή αυστηρότερων τεστ αντοχής για τις τράπεζες, καθώς και «φιλόδοξα και εξειδικευμένα» σχέδια, τα οποία θα προβλέπουν το ενδεχόμενο ανακεφαλαίωσης, αν εντοπιστούν νέες «μαύρες τρύπες» στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Οι εργασίες της διήμερης συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες αρχίζουν το απόγευμα και θα ολοκληρωθούν το μεσημέρι της Παρασκευής.
Έπειτα από τα σχέδια διάσωσης που αποφασίσθηκαν το 2010 για την Ελλάδα και την Ιρλανδία, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο παροχής οικονομικής υποστήριξης στην Πορτογαλία και μίας νέας αναταραχής στην Ευρωζώνη, ως αποτέλεσμα της πολιτικής κρίσης στη Λισαβόνα, σε συνδυασμό με τη δυσχερή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.
Έπειτα από την απόρριψη από την πορτογαλική βουλή του νέου προγράμματος λιτότητας, το οποίο θα επέτρεπε στη χώρα να περιορίσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα και να αποφύγει προσφυγή στη διεθνή βοήθεια, ο πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες υπέβαλε την Τετάρτη την παραίτησή του.
Οι ευρωπαϊκές χώρες ετοιμάζονται πλέον για το ενδεχόμενο αποδέσμευσης αργά ή γρήγορα δανειακών πόρων για την Πορτογαλία, ενώ τα επιτόκια δανεισμού της χώρας έχουν σκαρφαλώσει σε επίπεδα-ρεκόρ, καθιστώντας πολύ δύσκολη την ομαλή εξυπηρέτηση του χρέους.
Η πορτογαλική κρίση ουσιαστικά θέτει σε δεύτερο πλάνο την -όποια- πρόοδο που έχει παράλληλα πραγματοποιηθεί από τις ευρωπαϊκές χώρες για τη θέσπιση μόνιμου μηχανισμού αντιμετώπισης των δημοσιονομικών κρίσεων στην Ευρωζώνη.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιδιώκουν να επιτύχουν την έγκριση ενός συνόλου μέτρων, στα οποία περιλαβάνεται η θέσπιση ενός μόνιμου μηχανισμού χρηματοπιστωτικής στήριξης, ο οποίος θα απαιτήσει τροποποίηση της ευρωπαϊκής συνθήκης, την ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και την εναρμόνιση της μισθολογικής πολιτικής.
Το σχέδιο συμπερασμάτων
Σε μία προσπάθεια να καθησυχάσουν τις αγορές, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα επιδιώξουν να δώσουν ένα «πανηγυρικό τόνο» στη Σύνοδο Κορυφής της και να διακηρύξουν την αποφασιστικότητά τους να αντιμετωπίσουν την κρίση χρέους που σοβεί στην Ευρωζώνη.
Σύμφωνα με το σχέδιο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι «27» ηγέτες θα τονίζουν ότι παρόλο που η οικονομική ανάκαμψη στην Ευρώπη βρίσκεται σε καλό δρόμο, οι κίνδυνοι παραμένουν και η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να δρα με αποφασιστικότητα.
«Υιοθετούμε σήμερα ένα πακέτο συνολικών μέτρων που έχουν ως στόχο την ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης στην ΕΕ και τη διασφάλιση της σταθερότητας στο σύνολο της Ευρωζώνης», αναφέερεται στο κείμενο των συμπερασμάτων.
Οι «27» δεσμεύονται να προχωρήσουν σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θα στηρίξουν την απασχόληση και την ανάπτυξη. Επιπλέον, δεδομένου ότι 24 από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ παρουσιάζουν υπερβολικά ελλείμματα, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δεσμεύονται να συγκρατήσουν τις κρατικές δαπάνες με στόχο ως το 2015 κανένα κράτος της ΕΕ να μην έχει δημοσιονομικό έλλειμμα μεγαλύτερο από το 3% του ΑΕΠ.
Σε ό,τι αφορά, ειδικότερα, τη βελτίωση της οικονομικής διακυβέρνησης στην ΕΕ, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ αναμένεται να επικυρώσουν τη συμφωνία που επέτυχαν οι υπουργοί οικονομικών για την αυστηροποίηση των όρων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τους νέους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες για το χρέος και το έλλειμμα, την αυστηρή επιτήρηση, αλλά και την επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση υπερβολικών ανισορροπιών.
Σύμφωνο για το Ευρώ
Εξάλλου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένεται να υιοθετήσει το «Σύμφωνο για το Ευρώ», μία πρωτοβουλία που ανέλαβαν Γερμανία και Γαλλία και έχει ως στόχο την εναρμόνιση των εθνικών πολιτικών σε θέματα συντάξεων, μισθών, φορολογίας και γενικότερα δημοσιονομικής πολιτικής.
Επί της ουσίας, οι χώρες του ευρώ και οποιαδήποτε άλλη εκτός ευρωζώνης επιθυμεί να ακολουθήσει συμφωνούν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους προωθώντας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, βάζοντας φρένο στα κρατικά χρέη και συγκρατώντας τους μισθούς.
Επιπλέον, οι «μη-ανταγωνιστικές χώρες» θα πρέπει να αναλαμβάνουν ετήσιες δεσμεύσεις για την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, τη σύνδεση των μισθολογικών πολιτικών με την παραγωγικότητα και την τροποποίηση των προβληματικών δημοσιονομικών πρακτικών.
Το «Σύμφωνο για το Ευρώ» που θεωρείται ένα είδος ανταλλάγματος προς τη Γερμανία προκειμένου να συναινέσει στην αύξηση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας δημιούργησε εντάσεις με την Ιρλανδία η οποία επιθυμεί να διατηρήσει τη φορολογία στα κέρδη των επιχειρήσεων στο 12,5%.
Το Παρίσι και το Βερολίνο αντίθετα ζητούν από την Ιρλανδία να πραγματοποιήσει συγκεκριμένες δημοσιονομικές αλλαγές προκειμένου να εγκρίνουν ελαφρύνσεις στο πακέτο διάσωσης της Ιρλανδίας.
Μηχανισμός ευρω-στήριξης
Σε ό,τι αφορά τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), στα συμπεράσματά τους οι «27», αφού τονίζουν ότι προέχει «η διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ευρωζώνη», καλούν για την «ταχεία έναρξη των εθνικών διαδικασιών έγκρισης με στόχο την έναρξη ισχύος του ΕΜΣ από την 1η Ιανουαρίου 2013».
Σημειώνεται ότι, όπως είχε αρχικά αποφασιστεί, ο ΕΜΣ θα ετίθετο σε ισχύ από τα μέσα του 2013.
Επίσης, σύμφωνα με το σχέδιο συμπερασμάτων, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει τις αποφάσεις που έλαβαν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωζώνης στις 11 Μαρτίου, καθώς και τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Συμβούλιο Eurogroup της 21ης Μαρτίου για τα χαρακτηριστικά του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ).
«Η προετοιμασία για τη Συνθήκη που θα διέπει τον ΕΜΣ και οι τροποποιήσεις επί της συμφωνίας για το σημερινό Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), ώστε να διασφαλίζεται η δανειοδοτική του δυνατότητα στα 440 δισ. ευρώ, θα οριστικοποιηθεί έτσι ώστε οι εθνικές διαδικασίες να ολοκληρωθούν εν ευθέτω χρόνω για την υπογραφή και των δύο συμφωνιών συγχρόνως, πριν από τα τέλη του Ιουνίου 2011», αναφέρεται στο σχέδιο συμπερασμάτων.
Στις 21 Μαρτίου το Συμβούλιο Eurogroup συμφώνησε ότι ο ΕΜΣ θα έχει κεφαλαιακή βάση 700 δισ. ευρώ, εκ των οποίων θα μπορεί να δανείζει, χωρίς να διακυβεύεται η πιστοληπτική του ικανότητα (ΑΑΑ), έως και 500 δις. ευρώ. Από τα 700 δισ ευρώ, τα 620 δισ. ευρώ θα έχουν τη μορφή καταβλητέων κεφαλαίων και εγγυήσεων από τα κράτη-μέλη και τα 80 δισ. ευρώ θα αποτελούνται από καταβεβλημένα κεφάλαια από τα κράτη μέλη.
Το κυμαινόμενο επιτόκιο δανεισμού θα υπολογίζεται στο κόστος χρηματοδότησης συν 2% για τα δάνεια ως τριετούς διάρκειας και συν 3% για τα δάνεια με διάρκεια πέραν της τριετίας. Τα κράτη μέλη της ευρωζώνης που θα καταφεύγουν στο Μηχανισμό θα δανείζονται υπό αυστηρές προϋποθέσεις και θα εφαρμόζουν ένα αυστηρό πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής το οποίο θα αποφασίζεται μαζί με την τρόικα (Κομισιόν, ΕΚΤ, ΔΝΤ).
Υπό αυστηρές προϋποθέσεις και με την υπογραφή Μνημονίου θα δίνονται και τα δάνεια για την αγορά κρατικών ομολόγων από την πρωτογενή αγορά. Οι αποφάσεις θα λαμβάνονται ομόφωνα από το πολιτικό διοικητικό συμβούλιο του ΕΜΣ, το οποίο θα αποτελείται από τους υπουργούς οικονομικών της Ευρωζώνης.
Σε εκκρεμότητα ο EFSF
Ωστόσο, σε εκκρεμότητα παραμένει η απόφαση για τον τρόπο με τον οποίο θα αυξηθεί η δανειοδοτική δυνατότητα του σημερινού Μηχανισμού (EFSF) από τα 250 δισ. ευρώ στα 450 δισ. ευρώ και του μελλοντικού (ΕΜΣ) στα 500 δισ. ευρώ.
«Η προπαρασκευή της συνθήκης του ESM [σ.σ. ο μόνιμος μηχανισμός που θα τεθεί σε ισχύ από τα μέσα του 2013) και οι τροποποιήσεις της συμφωνίας του EFSF, για να διασφαλιστεί η πραγματική δανειοδοτική δυνατότητα των 440 δισ. ευρώ, θα οριστικοποιηθούν προκειμένου να δοθεί χρόνος να ολοκληρωθούν εγκαίρως οι διαδικασίες στα κράτη-μέλη, για την ταυτόχρονη υπογραφή και των δύο συμφωνιών πριν το τέλος του Ιουνίου του 2011», αναφέρεται στο προσχέδιο του κειμένου συμπερασμάτων.
Τέλος, οι «27», αναμένεται να αποφασίσουν την εφαρμογή αυστηρότερων τεστ αντοχής για τις τράπεζες, καθώς και «φιλόδοξα και εξειδικευμένα» σχέδια, τα οποία θα προβλέπουν το ενδεχόμενο ανακεφαλαίωσης, αν εντοπιστούν νέες «μαύρες τρύπες» στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
